In memoriam mīlitum Leucēs
In memoriam mīlitum Leucēs
Carmen quō secundum praemium Certāminis Apollināris Poēticī accēpī
In memoriam mīlitum Leucēs
Ante diem sextum, mea Phyllis cāra, Kalendas
Martis erant ortūs dulcia festa tuī,
Nec poterāmus adhūc ignārī audīre nefanda
Līmen ad Eurōpae bella tonāre sacrum.
Dēnique dētrāctā Bladimīrō pelle tyrannī
Comis et haud dubia est caedis acerba famēs.
Occiduī tōtī quī sunt ā Caesare fortī
Ante oculōs pōnant nōn procul exitium.
Incoluit mordax quam cānaque bestia serpēns,
Est statiō Leucē bellica clausa marī,
Flāvā ubi caesariē juvenis saltāre vidētur
Currere et ā nautīs aurea tēla gerēns.
Quī jugat Eurōpam, Leucēn quīcumque gubernat,
Aequoribus Pontī, Dānuvium ille regit.
Ecce ferox pistris! Vēnit praetōria nāvis
Moscua dēlētrix, missa Sebastopolī,
Obvia concīdēns, hominum armōrumque referta,
Praesidiō Leucēs et cita dixit: «Ohē!
Īnsula Serpentis, nāvis sum Russica longa».
Jussit utī mīlēs trāderet arma sibi.
Dux vigilum, dubius prīmum, rēspondit ibi audax:
«Nūmina tē perdant, Russica foeda ratis!»
Conjectū Leucē ferrī flammaeque perempta est,
In cinerem rursus prīstina versa pharos.
Raeda sacra hērōī, quae dēlectāris in undīs,
Īnsula tornandō facta rotunda diīs,
Aeacidum, Thetidos subolēs, dīvīnus Achillēs,
Altā ā stirpe, tuam sorte prehendit humum.
Accipe martyrium tū estōque secundus, Achillēs,
Ucrainīs mortem quī occubuēre virī.
Jūdicēs, cum singula lēgissent ac perpendissent carmina, hoc praemium concordī jūdiciō elegīae istī cui In memoriam mīlitum Leucēs index adtribuēre. Perhibet enim maestus poēta mīrum in modum ūnam ex rēbus gestīs illīus bellī quod adhūc Eurōpae regiōnēs orientālis pervastat, scīlicet diem quō, exeunte mēnse Februāriō superiōris annī, Russī Ucrainōs fīnēs invāsērunt. Nūllus est terrārum orbis cīvis, quī illīus bellī ignōret damna. Quae poētae animum ita sollicitāvērunt, ut ardentibus tamen suāvibus distichīs cordis prōmeret dolōrēs. Quod ad rhythmum attinet sunt ea disticha pūrissima. Quae omnia, ūnā cum vīvācissimō poēticō sermōne, commendārunt ut jūdicēs alteram carminī tribuerint palmam.1
Adnotātiunculae
vv. 1-2, Ante … Martis: a.d. VI Kal. Mar. est diēs nātālis meae puellae, quō in eōdem Russia annō MMXXII Īnsulam Serpentium (Russicē Ostrov Zmeinyj, Ucrainicē Ostriv Zmiïny̆y) invāsit, quae antīquitus Leucē sīve Achillis Īnsula vocābātur.
v. 5, Bladimīrō: dē Bladimīrō Putinō Bladimīrī f. scīlicet loquor. Lectiōnem Graecam (Βλαδίμηρος) retinendam cēnseō, quia ipsī Rōmānī numquam, quod sciam, litterā cōnsonantī “v” ante cōnsonantem aliam ūsī sunt.
v. 7, Caesare: Tsar enim orīginem dūcit ā cognōmine Latīnō.
v. 9, cānaque … serpēns: Īnsula Serpentium sīc appellātur, quia fertur serpentēs albōs eam incoluisse: «οὕνεκά οἱ τὰ πάρεστι κινώπετα λευκὰ τέτυκται·»23
vv. 11-12, Flāva … gerēns: Achillēs putābātur nūmen īnsulae: «Εἶδον ἤδη ναῦται πολλάκις ἄνδρα ἠίθεον, ξανθὸν τὴν κόμην, πηδῶντα ἐν ὅπλοις· τὰ ὅπλα χρυσᾶ·»4 Vidērunt saepenumerō nautae juvenem flāvā īnsignem comā, aureīsque armīs tripudium saltantem mīlitāre.
v. 16, Sebastopolī: Σεβαστόπολις
vv. 18-22, Praesidiō … ratis: Hīc conātus sum sermōnem brevem inter nāvem praetōriam Moskva et ducem mīlitum Ucrainum vertere:
Russian warship: Snake Island, I, Russian warship, repeat the offer: put down your arms and surrender, or you will be bombed. Have you understood me? Do you copy?
Ukrainian 1: ‘Nu, vsyo. That’s it, then. Or, do we need to fuck them back off?
Ukrainian 2: Might as well.
Ukrainian 1: Russian warship, idi nakhuy.
Idi nakhuy ad verbum esset: «abī in mentulam», i.e. «jubeō tē mentulā sedēre». Haec sententia mihi Leōnidae mē monuit, qui enim, cum Xerxēs scrīpsisset “Mitte arma”, rēspondit: “Veniēns cape” (μολὼν λαβέ)5. Postrēmō a.d. XVIII Kal. Māj. annō MMXXII Moskva nāvis dēmersa est.
v. 24, pharos: Pharos super templum Achillis aedificāta est.
vv. 25-29, Raeda … Achillēs: in sermōnem Latīnum vertī clārissimum epigramma, Olbiae Ponticae inventum, quō auctor honōre honestāvit Leucēn Achillemque: «κυκλοτερὲς κτεάτισµα θεῶν, ἥρωος ὄχηµα, | νῆσε περικλύστη, κύµασι γηθοµένη, | σὸν πέδον εἴληχεν Θέτιδος γόνος, αἷµα δ᾿ἄνωθε | Αἰακίδης, Ἀχιλλεὺς ἀθανάτοισιν ἴσος. | ἀλλ᾿Ἀχιλλεῦ δέξαι θυσίην καὶ ἵλαος ἴσθι.»6
Dionȳsiī Periēgētis Orbis Dēscrīptiō, 544
B. Bravo, Pontica varia, École française d’Athènes, Atene, 2021, cap. VI «Il serpente, simbolo di potenze catactonie, suggerisce l’appartenenza di Achille all’aldilà.»
Maximī Tyriī Dissertātiōnēs, I, XV, 282
A. Abramovich, “Иди Hаxуй”, LRB blog, 28/02/2022; D. Wordsworth, “The complicated business of swearing in Ukrainian”, The Spectator, 05/03/2022